Gospodarka wodna

Poniżej prezentujemy tekst dotyczący jednej z kwestii programowych Komitetu Wyborczego „Przedsiębiorczość, Praca, Przyszłość”. Pamiętajmy także, że przedstawione w poprzednim poście główne cele będą sukcesywnie rozwijane i dogłębnie opisywane na łamach LBC. Mamy równocześnie zapewnienie członków Komitetu, że na nasze pytania odpowiedzą w jednym tekście po uprzednim zaprezentowaniu wszystkich wymienionych tematów.


Gmina Lesko należy do gmin, w których woda pitna i jej pozyskiwanie nie stanowi problemu. Aktualnie miasto Lesko korzysta ze studni zlokalizowanych wzdłuż rzeki San. Okoliczne wioski dysponują własnymi ujęciami. Gmina Lesko ze względu na swoją lokalizację ma możliwość korzystania z zasobów wody Zbiornika Solińskiego oraz Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Bieszczady (GZWPB). Jakość tych wód oraz lokalizację opisujemy w dalszej części.

Dziś w gminie nie ma większego problemu z ilością wody z wyjątkiem niektórych wiosek jak np. Huzele. Na problem ten jednak należy spojrzeć, tak jak to się robi na całym świecie, czyli z perspektywy 50 lat. Każdy poważny inwestor stawia zawsze cztery podstawowe pytania: jak jest z dostawą wody, energii, odprowadzaniem ścieków i dojazdem. Takie pytania postawił nam włoski producent sera mozarella, który zapewnia możliwość zatrudnienia 80 osób bezpośrednio w produkcji oraz dodatkowego w hodowli krów mlecznych w ilości 4000 szt. Wspominany producent w tym celu nabył nieruchomości po byłym PGR (Posada Leska). Podobnie sytuacja wygląda w przypadku producenta mrożonek, który ma rozpocząć inwestycję jeszcze w tym roku.
Naszym zdaniem pozyskiwanie wody ze zbiorników (GZWPB) jest najbardziej opłacalne dla Gminy Lesko, ze względu na koszty oraz jakość wód. Z zasobów tych może skorzystać Gmina Solina, Olszanica, Lesko i Zagórz.
Powyższy temat należy podjąć niezwłocznie z udziałem w/w gmin, póki jest możliwość skorzystania z pieniędzy UE oraz z Funduszu Rozwoju Wsi.
Jeżeli to zadanie zostanie odłożone na okres późniejszy to koszty tej inwestycji poniosą mieszkańcy naszej gminy.
Według wstępnej oceny woda ta może być butelkowana i sprzedawana jako dobrej klasy woda pitna z Bieszczad, co może przynieść kolejne miejsca pracy. Jest to znakomita okazja do reaktywowania Związku Gmin Bieszczadzkich.
Mamy również wstępną deklarację leskich przedsiębiorców do wspólnego podjęcia tego tematu po wyborach z udziałem gminy.

Główny Zbiornik Wód Podziemnych
„BIESZCZADY”

Na terenie powiatu leskiego położony jest udokumentowany Główny Zbiornik Wód Podziemnych „Bieszczady” będący naturalnym zbiornikiem wodnym znajdującym się pod powierzchnią ziemi, gromadzący wody podziemne i spełniający szczególne kryteria ilościowe i jakościowe o znaczeniu strategicznym w gospodarce kraju.
Zbiornik Bieszczadzki na Mapie GZWP nazwany został : Zbiornik warstw Krosno (Bieszczady) nr 431, o powierzchni ok. 1220 km2 i szacunkowych zasobach dyspozycyjnych 25 tyś. m3/d. Podane zasoby dyspozycyjne zabezpieczają dzienne potrzeby na wodę dla ok. 200 tyś. osób.
Głrówny Zbiornik Wód Podziemnych Bieszczady ciągnie się od Doliny Górnego Sanu aż do m-ci Tyrawa Woloska. Największe ilości wód podziemnych znajdują się w okolicach Bezmiechowej.
Zbiornik Bieszczady obejmuje centralną depresję karpacką wypełnioną piaskowcowo-łupkowymi warstwami krośnieńskimi.
Wiek utworów – to trzeciorzęd we fliszu karpackim (TrF). Średnia głębokość ujęć pierwszego użytkowego poziomu wód podziemnych w obrębie zbiornika GZWP nr 431 sięga do głębokości 60 – 80 m. Zbiornik ma charakter szczelinowo – porowy. Wody podziemne zbiornika Bieszczadzkiego mieszczą się w I i II klasie jakości wód.


Zbiornik Soliński

Położenie
Zbiornik zaporowy Solina na rzece San położony jest w środkowo-wschodniej części powiatu, na terenie gminy Solina, zaś jego zlewnia leży w granicach administracyjnych gmin: Solina – w powiecie leskim oraz Czarna, Lutowiska, Ustrzyki Dolne – w powiecie bieszczadzkim. Południową granicę zlewni stanica państwowa ze Słowacją, natomiast za wschodnią można uznać granicę między Polską i Ukrainą, którą stanowi górny San .
Zbiornik Solina powstał w 1968 roku w wyniku spiętrzenia wód rzeki San zaporą betonową typu ciężkiego w km 325,2 jej biegu. Akwen o powierzchni 21,05 km2 i długości wzdłuż Sanu 22 km, gromadzi przy maksymalnym piętrzeniu
- 503,97 mln m3 wody.
Jest największym pod względem objętości zbiornikiem zaporowym w Polsce. Głębokość przy zaporze wynosi 60,5 m (średnia 22,4 m). Wraz z niżej położonym zbiornikiem wyrównawczym w Myczkowcach, gromadzi ponad 18% ogółu retencjonowanych wód w kraju.


Charakterystyka zlewni zbiornika
Dopływ do zbiornika kształtują cieki naturalne – rzeki: San, Solinka i potoki: Wołkowyjka, Paniszczówka, Daszówka, Czarny, Bukowiecki oraz dopływ przez turbiny rewersyjne, przepompowujące w godzinach niżu energetycznego wodę
z położonego poniżej Zbiornika Myczkowce.

Mapa zlewni Zbiornika Solińskiego – patrz rys. 1.

Całkowita zlewnia zbiornika obejmująca swym zasięgiem wszystkie jego dopływy zajmuje powierzchnię 1174,5 km2, natomiast zlewnia bezpośrednia przyległa do linii brzegowej zbiornika – 83,9 km2. Ma ona charakter górski.
Ponad 75% powierzchni zlewni zajmują lasy, najbardziej zalesione to zlewnie Sanu, Solinki i Paniszczówki. Obszar zlewni jest słabo zaludniony, zamieszkuje go ok. 12 tys. osób. Wskaźnik zaludnienia dla tego obszaru wynosi ok. 5 osób na km2. W okresie letnim liczba ludności przebywającej w zlewni, szczególnie na obrzeżach zbiornika zwiększa się. Zabudowa i zaludnienie koncentruje się głównie w dolinach rzek i ujściowych odcinków potoków.

Rys. 1: Zlewnia Zbiornika Solińskiego

Zagospodarowanie zbiornika i jego zlewni
Zbiornik wykonany został głównie do celów energetycznych, przeciwpowodziowych, wyrównawczych oraz zaopatrzenia w wodę pitną okolicznych miejscowości wczasowo-turystycznych, wsi oraz miasta Ustrzyki Dolne.

Lokalizację największych ujęć wody i oczyszczalni ścieków przy Zbiorniku Solińskim obrazuje rys. 2.


Rys. 2: Zagospodarowanie Zbiornika Solińskiego –
ujęcia wody, oczyszczalnie ścieków.

Zasadnicze ujęcia wody zlokalizowane na obrzeżach zbiornika Solińskiego to:
1. Ujęcie w zaporze o wydajności 475 m3 / d użytkowane przez Zespół Elektrowni Wodnych SOLINA-MYCZKOWCE S.A. w Solinie. Woda surowa uzdatniana jest w stacji uzdatniania wody, administrowanej przez Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Polańczyku. Odbiorcami są mieszkańcy wsi Bóbrka, Zabrodzie, mieszkańcy i wczasowicze w Solinie oraz obiekty Zespołu Elekrtowni Wodnych SOLINA-MYCZKOWCE S.A. w Solinie, HYDROBUDOWA Rzeszów w Solinie. Średni dobowy pobór wody z ujęcia nie przekracza 100 m3.
2. Ujęcie wody w Polańczyku, administrowane przez Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Polańczyku. Wydajność ujęcia wynosi 1100 m3/d. Uzdatniona woda dostarczana jest mieszkańcom Polańczyka oraz do domów wczasowych i obiektów sanatoryjnych. Średnio w ciągu doby pobór wody
z tego ujęcia wynosi 300 m3.
3. Ujęcie wody należące do Wojskowego Zespołu Wypoczynkowego JAWOR
w Solinie, o wydajności 832 m3/d. Ośrodek pobiera rocznie ok. 161,5 tys. m3 wody.

Bezpośrednio do zbiornika SOLINA odprowadzane są ścieki z 5 oczyszczalni mechaniczno-biologicznych, o łącznej przepustowości 1353 m3/d . Są to:
1. Gminna oczyszczalnia w Polańczyku,
2. Oczyszczalnia WZW „JAWOR” w Solinie,
3. Oczyszczalnia Żeglarskiego Ośrodka Szkoleniowo-Wypoczynkowego „Energetyk” w Polańczyku,
4. Oczyszczalnia Ośrodka Sportów Wodnych „Organika Sarzyna” w Zawoziu,
5. Oczyszczalnia Ośrodka Wypoczynkowego b. Woj. Biura Geodezji i Terenów Rolnych Krosno w Polańczyku.
Są to w większości klasyczne oczyszczalnie nie zapewniające w dostatecznym stopniu usuwania ze ścieków, związków biogennych.

W bezpośredniej zlewni zbiornika brak jest zakładów przemysłowych.
Dzięki atrakcyjnemu położeniu zbiornik stał się ośrodkiem rekreacji i sportów wodnych. W okresie letnim w Solinie i Polańczyku funkcjonują wyznaczone kąpieliska. Na prawym brzegu zbiornika, niedaleko zapory znajduje się przystań dla statków spacerowych.


Jakość wód zbiornika
Oceny jakości wód Zbiornika Solińskiego wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia dokonuje WIOŚ w Rzeszowie, dwukrotnie w ciągu roku na sześciu stanowiskach kontrolnych, wyznaczonych w charakterystycznych punktach zbiornika:
A – na połączeniu starego koryta Sanu z potokiem Czarny
B – poniżej ujścia potoku Daszówka
C – poniżej ujścia Solinki
D – w środkowej części zbiornika
E – przy zaporze
F – w Polańczyku
Szczegółową lokalizację stanowisk i przekrojów kontrolnych obrazuje rys. 3.

Rys. 3: Lokalizacja stanowisk i przekrojów kontrolnych
na Zbiorniku Solińskim


Przepisy dotyczące monitoringu jakości wód powierzchniowych ustalają trzy kategorie jakości wód powierzchniowych wykorzystywanych do celów pitnych. Kryterium podziału stanowi stopień złożoności technologii uzdatniania niezbędnej do uzyskania wody przeznaczonej do spożycia:
Kategoria A1 – woda wymagająca prostego uzdatniania fizycznego, w szczególności filtracji oraz dezynfekcji;
Kategoria A2 – woda wymagająca typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania wstępnego, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji oraz dezynfekcji;
Kategoria A3 – woda wymagająca wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, adsorpcji na węglu aktywnym oraz dezynfekcji.

Badania wykonane w 2008 r. w punktach pomiarowo-kontrolnym na Zbiorniku Solińskim wykazały, że jakość wód zbiornika odpowiada kategorii A2, charakteryzującej ogólnie wody dobrej jakości, ale wymagające typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego. O zakwalifikowaniu tychże wód do kategorii gorszej niż A1, zadecydowały takie wskaźniki jak: odczyn, liczba bakterii grupy coli oraz liczba bakterii grupy coli typu kałowego. Odnosząc się do wyników badań z roku 2003 (kategorii A2 – odpowiadał tylko odczyn, pozostałe wskaźniki odpowiadały kategorii A1) stan jakości wód zbiornika ulega stopniowemu pogarszaniu, w szczególności stan sanitarny wód zbiornika charakteryzowany wskaźnikiem miano coli typu kałowego.

Ponadto, na wodach Zbiornika Solińskiego w 2008 r. prowadzone były również badania jakości tychże wód pod względem oceny przydatności do bytowania ryb w warunkach naturalnych. Monitoring powyższy na terenie województwa podkarpackiego przeprowadzono w 33 punktach pomiarowo-kontrolnych na rzekach oraz 3 punktach na zbiornikach zaporowych (w tym na zbiorniku Solińskim). Z przeprowadzonych badań wynika, że bardziej rygorystyczne wymagania dla bytowania ryb łososiowatych jak i karpiowatych spełniały jedynie wody w zbiorniku zaporowym Solina na Sanie, pomimo obserwowanego corocznego zmniejszania się nasycenia tlenem wód zbiornika. W chwili obecnej najlepsze warunki tlenowe przy dnie są w rejonie Polańczyka.

Za Komitet Wyborczy
„Przedsiębiorczość, Praca, Przyszłość”
Henryk Gocek